Wat doe je als niets helpt na een hersenschudding?

Het kostte mij letterlijk meer dan dertig jaar, een enorme hoeveelheid stress en vooral frustratie, om uit te vinden hoe we mijn moeder na een serie hersenschuddingen – letterlijk - op de been konden houden. Het antwoord kwam zeker niet van de artsen die mijn moeder zag. Die herkenden de problemen die ze had ontwikkelt niet, en legden uit dat het tussen de oren zou zitten. Dat was voor een deel waar, het probleem kwam uit de hersenen, maar ik denk niet dat ze daar op duiden.

Betere inzichten zijn voor handen.

Gelukkig zijn we nu zoveel jaren verder en zijn er veel betere inzichten over wat er na een hersenschudding met je kan gebeuren. Dit levert betere oplossingen op, hoewel ik daar wel bij moet aantekenen dat de problemen na een hersenschudding niet altijd volledig op te lossen zijn.

In het stuk wat volgt zal ik proberen uit te leggen waardoor de aanhoudende klachten ontstaan, waarom niet iedereen problemen lijkt te ontwikkelen en ogenschijnlijk zonder problemen herstelt, hoe er meestal met deze klachten wordt omgegaan en hoe betere oplossing door de nieuwste inzichten mogelijk zijn. Tot slot leg ik uit welke aanpak het belangrijkste voor je is en wat de eerste stappen daarin kunnen zijn.

Je hebt waarschijnlijk nog niet alles gedaan.

Laat ik beginnen met te zeggen dat het waarschijnlijk is dat je nog niet alles hebt gedaan om van de aanhoudende klachten na een hersenschudding af te komen. Hoe ik dat weet? Na bijna 30 jaar dagelijks met patiënten te werken met hersenletsel en een niet ophoudende drang om meer te weten te komen over de gevolgen en oplossingen na niet aangeboren hersen trauma, heb ik mag ik wel zeggen, een redelijk overzicht ontwikkelt van wat er mogelijk is. Achteraf gezien het directe resultaat van de machteloosheid die ik had door de aanhoudende problemen van mijn moeder.

De standaard benadering

“Doe het maar een aantal weken rustig, dan zakken de klachten wel weg” of “In de meeste gevallen verdwijnen de klachten na een hersenschudding vanzelf” of “daar moet je mee leren leven, pas je leven zo goed als het gaat aan, en vermijd zo veel mogelijk wat de klachten erger maakt” Zomaar een greep uit de vele uitspraken die ik dagelijks voorbij hoor komen.

Wanneer je tot de ongeveer dertig procent behoort die na een ongeval nog steeds te maken heeft met een of meerdere van deze zaken: duizeligheid, licht en/of geluid overgevoeligheid, niet na kunnen denken, misselijkheid, voortdurende vermoeidheid, onvermogen om lang achter elkaar dingen te doen of geen afspraken met anderen kunt maken omdat dit teveel is of met aanhoudende fysieke ongemakken te maken hebt, dan kun je in aanmerking komen voor revalidatie. Als dat niet kan dan volgt er een combinatie van bijvoorbeeld ergo en fysio therapie of zoek je je eigen weg door het bos van behandelaren.

Wat dit meestal inhoudt is dat gekeken wordt hoe je belastbaarheid verbeterd kan worden, je een betere dagindeling kunt maken, je overtollige prikkels kunt voorkomen en vermijden en als je geluk hebt wordt er aan je conditie en fysieke ongemakken gewerkt.

Nogal vaak wordt er een compensatie aangeboden.

Voor sommigen geeft dit verlichting en voor een enkeling zelfs de oplossing voor de problemen die er zijn. Voor de meesten echter niet. Zoals je verder zult lezen is het aanbieden van compensatie, het verbeteren van hersenreserve door natuurlijk herstel niet hetzelfde als het aanpakken van de werkelijk onderliggende oorzaken.

Gespecialiseerde klinieken.

Het is dan ook niet gek dat op dit moment een grote groep mensen met een zogenaamd post commotioneel probleem (aanhoudende klachten na een hersen schudding) die zich er niet bij neer willen leggen en uitwijken naar bijvoorbeeld de Verenigde Staten. In de V.S. Zijn verschillende centra waar veel expertise is op het gebied van traumatisch hersenletsel. Cognitive FX, Plasticity brain center, en de Amen clinics om een aantal te noemen. De aanpak daar is in veel gevallen duidelijk anders dan die we in Nederland zien. Er lijkt meer te worden gekeken naar de werkelijk onderliggende problemen en gebruik te worden gemaakt van de laatste kennis die uit hersenonderzoek in de training en behandeling die gegeven wordt.

Opvallend bij deze centra is het gebruik van geavanceerde apparatuur zoals functionele MRI, SPEC scan, gecomputeriseerde oog functionaliteit en val kans meting. Diagnostische middelen die je in een gemiddeld ziekenhuis of revalidatiecentrum in Nederland niet tegen zult komen.

Hoewel deze (relatief kostbare) aanpak voor diegene die te maken hebben met milde of middelmatige problemen op het eerste gezicht succesvol lijkt te zijn, is een week therapie voor veel te kostbaar of niet lang genoeg om alle problemen aan te kunnen pakken.

Wat we hier in ieder geval van kunnen leren is dat we misschien meer moeten kijken naar wat er op dit moment aan kennis is over de oorzaak van aanhoudende klachten, en wat we daar mee kunnen in de behandeling en training.

Wat is er aan nieuwe wetenschappelijke kennis voor handen?

In de rest van dit artikel zal ik uitleggen wat er aan op dit moment aan wetenschappelijke kennis voorhanden is, en hoe je daar in jou specifieke situatie gebruik van kunt maken.

Hoe komt het dat het zo lastig is om problemen na een hersenschudding te constateren?

Voordat ik inga op een aantal belangrijke feiten over wat er gebeurt en op gang wordt gezet door een hersenschudding of whiplash, wil ik de status quo rond de diagnose vorming hersenschudding en vooral wie deze stelt.

Zoals je inmiddels begrijpt, of zelfs ondervonden hebt, wordt er meestal geen ernstige afwijkingen gevonden door de arts en in het ziekenhuis (als je al verwezen bent door je huisarts) Dat is aan de ene kant gelukkig, want geen permanente beschadiging geconstateerd maar aan de andere kant ook zeer onbevredigend want er zijn immers nog steeds klachten. Wat is hier aan de hand?

Artsen zijn er om een diagnose te stellen en ziektebeelden te constateren.

Artsen zijn in de eerste plaats opgeleid om ziekten (pathologie) vast te stellen. Ja en… zul je je misschien afvragen? Een hersenschudding is toch een afwijking? Niet perse. Er is in de meeste gevallen geen aantoonbare schade. De diagnostische apparatuur die meestal gebruikt wordt is niet gemaakt om functionele problematiek op te sporen. Dus ga je in de meeste gevallen naar huis met de boodschap “gelukkig alles is in orde” of “gefeliciteerd, we hebben geen afwijkingen gevonden, je zult geduld moeten hebben. Wanneer er aanhoudende klachten zijn kom je maar terug”

Zoals je in de komende paragrafen zult leren heeft dat laatste echter niet heel veel zin om tot een betere uitkomst te komen.

Wat is er dan wel aan de hand?

Hoewel het waarschijnlijk is dat het aantal keren dat geconstateerd wordt dat er wel wat aan de hand is in de toekomst omhoog zullen gaan, omdat er enorme vooruitgang wordt geboekt in de diagnostische kennis rondom whiplash en hersentrauma en we binnenkort bijvoorbeeld door middel van bloedtesten kunnen zien of er zogenaamde witte baan (zenuwbaan) of gliale (support systeem in de hersenen) beschadiging is door middel van zogenaamde SNTF en GFAP-BDP testen, lost dit nog steeds niet het probleem op wat te doen als er wel aantoonbaar wat aan de hand is.

Laten we eerst op een rijtje zetten wat we weten uit onderzoek voordat we mogelijke oplossingen gaan bespreken.

Bedenk daarbij dat degenen die het meeste weten over dit onderwerp de onderzoekers zijn. Hun kennis en toepassingen lopen vaak twintig, of meer, jaren voor op wat er door artsen en therapeuten wordt toegepast.

Een aantal belangrijke feiten.

In aanvulling op wat er algemeen bekend is een aantal feiten over hersenschudding en de daaruit voortkomende problemen op een rijtje:

• Sommigen van ons hebben grotere kans door erfelijke aanleg om problemen te houden na hersentrauma (de zogenaamde VAL-VAL combinatie).
• De geestelijke en fysieke gezondheid op het moment dat je een ongeval meemaakt kan zeer bepalend zijn, denk hierbij bijvoorbeeld aan of je rookt, suikerziekte hebt, net een emotioneel zware tijd hebt gehad etc.
• Wanneer je eerder hoofdletsel hebt gehad dan is de kans op problemen vele male groter
• Je bloed brein barrière wordt tijdelijk of voor langere tijd geopend waardoor potentiële ontstekingsbevorderende stoffen binnen kunnen komen na een hoofdtrauma.
• Je brein-buik interactie wordt verstoord.
• Er wordt een zogenaamde lage graad neuro-inflammatie (ontstekingsmechanisme) op gang gezet om beschadigde cellen en afvalstoffen na trauma op te ruimen, deze stopt vaak echter niet en wanneer dat wel gebeurt dan kan in deze in de toekomst heel makkelijk weer geactiveerd worden.
• Disautonomie, een onbalans in het autonome zenuwstelsel waardoor bloeddruk problemen, duizeligheid, misselijkheid, hartkloppingen of een ontregelde hartwerking kan ontstaan. POTS (Posturale Orthostatische Hypotensie) is hier een voorbeeld van.
• Er ontstaat vaak centrale evenwicht integratie problematiek, waardoor duizeligheid of een veranderd lichaam en/of wereldbeeld ontstaat waardoor lichamelijke, geestelijke oriëntatie en verwerking van informatie verstoord kunnen raken.
• De netwerken die met oog functionaliteit te maken hebben zijn wijdverspreid en zijn derhalve zeer kwetsbaar wanneer hoofdtrauma plaatsvindt.
• Hormoon huishouding , vooral bij vrouwen, kan verstoord raken door hersenletsel waarbij de hypofyse foutief gaat functioneren.
• Oppervlakkige onderhuidse zenuwen rond, hoofd, hals en schouders kunnen chronisch geïrriteerd worden.
• De translatie kracht rond de nek en het hoofd ten tijde van het ongeval verstoord de gevoels informatie vanuit de nek. Hierdoor wordt het samenspel tussen de nek, het evenwicht systeem , de ogen en de rest van de hersenen bemoeilijkt.

(In toekomstige artikelen zullen we uitgebreid ingaan op alle individuele functie verstoringen die hierboven zijn beschreven)

Vaak te veel aandacht voor de psychische gevolgen.

En dit is slechts een greep uit de meest in het oog springende zaken die een rol lijken te spelen bij aanhoudende klachten. Bewust heb ik hierbij niet de psychosomatische zaken genoemd die een rol kunnen spelen in het herstel na een hersenschudding, daar wordt al te vaak en teveel aandacht op gelegd terwijl de andere factoren die belangrijker blijken te zijn, niet of nauwelijks worden bekeken.

Zoals je ziet worden hier een aantal zaken naar voren gebracht door onderzoekers waar in de regel niet of nauwelijks naar wordt gekeken. Meestal omdat degene die de situatie moet beoordelen niet of nauwelijks gespecialiseerd is om de functionele problematiek die ontstaat te kunnen beoordelen. En dit is waar een grote kloof is in het huidige medische “zorg” systeem wanneer het op de nasleep van een hersenschudding aankomt. De diagnose wordt wel of niet vastgesteld, het in kaart brengen van de onderliggende, meestal functionele, problemen in het functioneren van de hersenen en het lichaam na een ongeval niet of nauwelijks.

De oplossingen waar je naar op zoek bent liggen, als we de onderzoekers mogen geloven, in wat we aan nieuwe kennis omtrent hersen letsel hebben verworven.

Uit onderzoek weten we bijvoorbeeld dat er bijvoorbeeld wel degelijk micro trauma in de hersenen en  wervelkolom op kan treden (de huidige onderzoeksmethoden in Nederland zijn veelal ontoereikend om dit vast te kunnen stellen, hopelijk worden de nieuwe bloedtesten op grote schaal ingezet in de toekomst) Daarnaast laten wetenschappers zien dat het opsporen van functionele verstoringen in de hersenen en de samenwerking tussen lichaam en hersenfunctie beter oplossingen opleveren dan de huidige aanpak. (alle onderzoeken waarover gesproken wordt vindt je als bijlage onder dit artikel  bijgevoegd (-: )

Wat kun je praktisch doen met deze informatie?

In het volgende gedeelte geef ik alleen de dingen aan waarvan ik letterlijk bij honderden patiënten heb gezien dat het werkelijk veel verschil uitmaakt (naast dat onderzoek dit laat zien).

Vaak zijn de eenvoudigste oplossingen het meest krachtig!

Het is zeer waarschijnlijk dat je uit de volgende passage al een aantal zaken proefondervindelijk toepast, omdat je je daar beter bij voelt.

Een van de meest krachtige wapens die je nu al hebt om postcommotionele problemen te lijf te gaan is slaap, geloof het of niet. Je zelfherstellend vermogen en ook het vermogen om je immuunsysteem en de neuro inflammatie waar we het reeds eerder over hadden te verminderen is kwalitatief goede slaap. Iedere dag op dezelfde tijd naar bed, de uren voor 12 tellen hierbij dubbel, vormen een belangrijke sleutel.

Slaap

Hoewel ik in dit schrijven niet uitgebreid in wil gaan op ieder item waar je mogelijk wat aan zou kunnen hebben wil ik toch een aantal zaken benoemen, nu we het over slaap hebben. Omdat ik uit ervaring weet dat  slaap voor velen van jullie een probleem is wil ik toch een aantal zaken waarvan we weten dat deze voor goede slaap uiterst belangrijk zijn nog een keer aangeven:

• Ga je dezelfde tijd, iedere dag naar bed
• Breng je ongeveer dezelfde tijd in je bed door
• Verloren slaap haal je alleen in door zogenaamde powernaps te doen (niet langer dan 30 minuten)
• Geen beeldscherm of andere bron van blauw licht anderhalf tot twee uur voor het slapen
• Totaal donkere slaapkamer
• Zorg dat je slaapkamer niet te warm en niet te koud is
• Zorg voor goede ventilatie in je slaapkamer
• Je slaapkamer is er om te slapen niet om televisie te kijken of indringende gesprekken te hebben
• Dimlichten lang voor het slapen
• Probeer ontspanningsoefeningen te doen wanneer je toch wakker wordt
• Gebruik slaapmedicatie alleen als het niet anders kan (je vergeet met slaapmedicatie alleen dat je niet goed geslapen hebt (-;)
• Eet niet 2 uur voor het slapen tenzij je bloedsuikerspiegel problemen heb. Eet dan alleen een kleine hoeveelheid eiwitten en vetten, zoals bijvoorbeeld noten als je daar tegen kunt.
• Zorg dat je bloedsuikerspiegel constant is, een te laag of teveel bloedsuiker kan grote gevolgen hebben voor goede slaap
• Optimale slaap betekent 7.5-8 uur onafgebroken slaap, en niet dat je 8 uur in je bed doorbrengt. Het kan dus zijn dat wanneer je een slechte slaper bent je om 09.00 ’s avonds in bed ligt en de volgende ochtend pas om 08.00 uit bed komt.

Zoals je ziet hoeven niet alle oplossingen ingewikkeld te zijn.

Leefstijl is vaak een van de, zo niet, het belangrijkste ingrediënt voor verder herstel.

Hier volgen een aantal andere zaken waar je verder herstel mee bevorderd:

Zorg goed voor je maag darmsysteem.

Er is een belangrijk verbinding tussen je maag darmsysteem en je hersenen. We leren hier steeds meer over, en ik zal in volgende stukken in detail op deze bijzondere interactie ingaan. Eenvoudig gezegd komt het er op neer dat je goed voor je microbioom (het oerwoud in je buik) moet zorgen. Vooral voor de goede darmbacteriën.  

Wat betekent dit:

• Geen junk food, vermijd alcohol, beperk medicijngebruik tot een minimum, geen gluten, melk producten of afgeleiden daarvan en vooral veel en diverse groenten. Met name het laatste is essentieel.
• De vezels in groenten zijn het belangrijkste ingrediënt voor je darmflora. Je darmbacteriën produceren eindproducten (zogenaamde korte vetzuurketens) die niet alleen je darmen gezond houden maar ook veel invloed hebben op de goede werking van je brein. Ze zorgen er zelfs voor dat het ontstekingsproces in je hersenen waar we het eerder over hadden gedempt wordt.
• Omgekeerd is het ook zo dat wanneer je hersenen weer beter gaan werken je direct een positieve invloed op je darmen uitoefent: Betere beweeglijkheid van je darmen, betere productie van maag darm sappen en enzym productie om een aantal te noemen.

Beweging is daarnaast essentieel.

Je hersenen herstellen en verbeteren door beweging. De juiste manier van beweging, binnen de mogelijkheden die je hebt (al is het bijvoorbeeld maar drie keer 5-10 minuten op een zitfiets). Beweging, met name hoge intensiteit beweging over een korte periode maakt stoffen als BDNF (Brain Derived Neurotrophic Factor), Groei Hormoon en lichaamseigen morfine achtige stoffen vrij (Encephalinen, Endorfinen), Deze stoffen op hun beurt bevorderen herstel, zorgen voor de aanmaak van nieuwe hersencellen en reparatie van netwerken en dempen ook nog eens neuro inflammatie.

De gezondheid van ons lichaam, in het bijzonder de goede werking van je brein zijn totaal afgestemd en afhankelijk van beweging. Zelfs al is minimale beweging op een dag mogelijk, dat is waar je begint. Er zijn geen excuses om dit niet te doen. Punt.

Stress management.

Ook het volgende punt is iets dat je zelf, of met wat hulp van een therapeut of het internet, op gang kunt zetten en onderhouden, namelijk stress management. Ongeacht wat je mee hebt gemaakt of in welke situatie je je bevindt. De meest effectieve manieren om je hersenen minder stress te laten ervaren en beter te laten herstellen zijn volgens de onderzoekers:

• Meditatie, zelfs drie minuten heeft al een significant effect. Dit kan slechts het monitoren van je ademhaling zijn. Doe je dit als eerste in de ochtend dan wordt het effect nog eens verder versterkt.
• Mindfulness, wordt door velen die meditatie lastig vinden als zeer behulpzaam ervaren. Wanneer je begint dan kan vooral een begeleide bodyscan via een app of instructeur heel goed werken.
• Yoga en/of Tai Chi, naast de fysieke voordelen die te maken hebben met lichaamsbewustzijn, controle en feedback, hebben beide een zeer gunstige uitwerking op geestelijk welzijn.

Dingen die ik zelf graag had willen weten.

De kennis die ik nu met jullie ga delen heb ik nog niet eerder gedeeld. Ik ga namelijk laten zien wat in de praktijk  het meeste effect lijkt te hebben. Met andere woorden de dingen die ik oh zo graag had willen weten toen ik te maken had met de problemen van mijn moeder!

Brein reserve

Een van de opmerkelijke zaken die ik in de afgelopen jaren heb gezien is dat wanneer er sprake is van genoeg “brein reserve” er meer mogelijkheden zijn om problemen na een hersenschudding op te vangen. Dit is tevens de reden waarom sommigen geen tot weinig klachten lijken te hebben ook al is er sprake van een fors hoofdtrauma. Heb je veel brein reserve en kloppen alle andere voorwaarden (zoals een goede gezondheid, voeding, slaap etc.), dan kan er veel mis gaan zonder dat het grote problemen in het dagelijkse leven op lijkt te leveren.

Hoe je dit moet zien? Stel je gebruikt je hersenen optimaal, je hebt academisch en geestelijk uitdaging te over en je kunt dit handelen. Je leeft gezond en slaapt voldoende, je rookt niet en hebt een puike conditie. Je brein reserve is afhankelijk van de zwaarte van je hoofdtrauma behoorlijk groot, zeg 60 procent. Na je ongeluk is deze nog 10 procent, maar in de basis trekken je hersenen alles nog prima.

Heb je daarentegen maar 10 procent hersen reserve om te beginnen omdat je te maken hebt met een chronische ziekte, een eentonig leven met weinig uitdaging en/of je hebt al een hersenschudding meegemaakt dan is het een heel ander verhaal. Hetzelfde hoofdtrauma heeft in een keer veel grotere consequenties. Je leven staat op de kop en het kan zijn dat je in tegenstelling tot die persoon met een grote reserve alle symptomen hebt die je maar kunt bedenken, en je nooit meer de oude wordt, met hetzelfde hoofdtrauma. Dit is dan ook de reden waarom twee mensen hetzelfde ongeval meemaken en er ogenschijnlijk totaal verschillend uit komen.

Compensatie is niet echt een oplossing.

Het leren compenseren door wat al werkt nog sterker te maken is dus niet echt een oplossing. De zwakke functies die ontstaan door het hoofdtrauma zijn nog steeds aanwezig en het werkelijk onderliggende probleem dus ook. Een volgend trauma, fysiek, geestelijk of overbelasting door overtraining zal waarschijnlijk de problemen weer tevoorschijn toveren, om de eenvoudige reden dat ze nooit weg zijn geweest.

Hoe kun je hersenreserve weer opbouwen en de functionele onbalans die ontstaan is herstellen?

Het is dus, al lijkt er niets meer aan de hand te zijn omdat je hebt leren compenseren, of genoeg brein reserve hebt opgebouwd, na een hersenschudding zaak om uit te vinden waar de zwakke plekken ontstaan zijn.

Zaken die er echt toe doen.

Een opsomming van de zaken (naast de leefstijl factoren die we eerder behandelden) die er echt toe lijken te doen:

• Het verminderen van zogenaamde hersen (neuro) inflammatie
• Het adresseren van centrale vestibulaire problematiek
• Het versterken van oog, hoofd en evenwicht integratie
• Het optimaliseren van oog functionaliteit en gerichte oog, brein training
• Het trainen van de zwakke netwerken en gebieden in de hersenen
• Het aanpakken van fysieke in-stabiliteit en disfunctie, ook rond de kaken, de nek en de schedel
• Het gebruik van multitasking waarbij lichaam en hoofd weer leren samen te werken
• Het versterken van de energiehuishouding op cel niveau, bijvoorbeeld door zogenaamde hormese.
• Het verminderen van reeds aanwezige auto-immuun problematiek
• Het optimaliseren van de buik-brein samenwerking
• Het gebruik van zogenamde photobiomodulatie

Er zijn meer zaken die er toe doen maar er is een grote kans dat wanneer de onderliggende zwakke functionaliteit na hersenletsel met de hiervoor genoemde benadering wordt aangepakt, je een aantal forse stappen verder bent.

De realiteit op dit moment is dat met een beetje geluk slechts een aantal van deze zaken worden of zijn ingezet om je verder te laten herstellen.

De juiste volgorde en intensiteit is van groot belang.

Voordat je ook maar iets met deze aanpak (naast wat je al gedaan hebt) zou willen doen is het belangrijk om te realiseren dat je dit in de juiste volgorde, met de juiste intensiteit en met in het achterhoofd je individuele belastbaarheid en combinatie van de reeds aanwezige onderliggende factoren (zoals reeds aanwezige immuun, degeneratieve problematiek, energie reserve op cel niveau etcetera) doet.

Een aantal keren lang trainen is niet de oplossing.

Om een voorbeeld te geven. Een aantal keren in de week twee uren trainen is bijvoorbeeld niet de oplossing, zoals dit bijvoorbeeld wel het geval zou zijn wanneer je je conditie weer op wilt bouwen (overigens is daar minder en intensiever vaak meer, maar dat is voor een ander artikel). Je hersen houden van intensief, kort en met veel (minimaal 4 keer per dag) herhalingen. Op tijd training veranderen wanneer dat kan, omdat je hersenen van afwisseling houden en het doorgaan met de zelfde training geen of steeds minder effect sorteert. Tegelijkertijd is het van belang dat er goed gekeken wordt of je niet constant over de grenzen van metabolische belasting gaat omdat dit dagen zo niet weken terugslag kan geven.

De zaken die in de praktijk echt verandering geven.

Om je een zo goed mogelijk idee te geven van welke aanvullende mogelijkheden er in jou specifieke situatie zijn geef ik nu een opsomming met korte uitleg over de zaken waarvan niet alleen de onderzoekers laten zien dat ze waardevol kunnen zijn bij het vinden van betere oplossingen na hersenschudding, maar die in de praktijk bij mijn patiënten ook echt verandering geven.

Omdat het niet de bedoeling van dit stuk is om gedetailleerde uitleg over ieder onderwerp te geven (dan zou dit artikel al snel de vorm van een boek aannemen) en er reeds meerdere artikelen zijn die hier uitgebreid op ingaan (zie ook bijgevoegde referentielijst) doe ik dit kort zodat je in ieder geval de essentie begrijpt.

• Het verminderen van zogenaamde hersen (neuro) inflammatie

Het immuunsysteem van het hoofd (het zogenaamde microgliale stelsel) reageert anders dan dat in het lichaam. Wanneer een hoofdtrauma  dit systeem activeert dan blijft het actief of het is heel snel opnieuw te activeren bijvoorbeeld met stress, fysieke overtraining etc. Activering van dit systeem is verantwoordelijk voor zogenaamde “brain fog”, het niet na kunnen denken, moeite met mentale taken, te veel slaap nodig hebben enz. (zie ook de video met uitgebreide uitleg over neuroinflammatie en wat je daar mee kunt doen)

• Het adresseren van centrale vestibulaire problematiek

Hoewel niet iedereen na een whiplash of hoofdtrauma duizeligheid ervaart, zien we in de praktijk dat dit systeem vaak forse problemen oplevert. De integratie tussen het evenwicht systeem, het lichaam en het hoofd werkt niet meer goed. Dit heeft niet alleen consequenties voor de aansturing van het houding apparaat en de bewegingen en oriëntatie van ledematen, maar ook kan het  grote gevolgen hebben voor de verwerking van informatie in de hogere hersengedeelten. Dit is met de aansturing van oog functionaliteit een van de meest wijdvertakte netwerken en daardoor ook het meest kwetsbaar. Recent onderzoek (Carrick et al.) laat zien dat standaard evenwichtstesten niet afdoende zijn en dat wanneer er op meer geavanceerde manier gekeken wordt met het hoofd en lichaam positionering in andere vlakken, er significante verstoringen aan het licht komen. In mijn eigen praktijk zien we dit soort onderliggende problematiek in verschillende gradaties bij ongeveer 75 procent van de mensen die met de gevolgen van een hersenschudding hebben te maken.

• Het versterken van oog, hoofd en evenwicht integratie

Verschillende studies laten zien dat het specifiek trainen van oog functionaliteit, in combinatie met hoofd posities en het evenwicht systeem veel voordelen biedt en herstel na hoofdletsel in positieve zin beïnvloed. Hierbij maak ik wel de kanttekening dat dit zeer specifiek dient te gebeuren. Het trainen van hoofd en ogen in alle richtingen, leidt in de regel tot het aanbrengen van compensatie en dat willen we juist niet.

• Het optimaliseren van oog functionaliteit en gerichte oog, brein training

Opvallend veel mensen die ik in de praktijk zie hebben al een heel traject met verschillende therapeuten achter de rug. Wanneer ik vraag waar ze het meeste baat bij hebben gehad dan antwoorden ze vaak dat dit de oogtraining door een neurologisch of functioneel geschoold optometrist is geweest. Niet geheel verwonderlijk omdat de aansturing van de ogen vaak verstoord raakt door ongevallen. Het mooie van oog functionaliteit is dat letterlijk een groot deel van de hersenen  direct of indirect betrokken is bij het laten functioneren van de ogen. Specifieke oogbewegingen (dat wil zeggen specifiek in type en richting) kunnen worden ingezet om functioneel zwakkere hersen gebieden specifiek te trainen.

• Het trainen van de zwakke netwerken en gebieden in de hersenen

Je hersenen zijn heel slim in het omzeilen van obstakels. Wanneer netwerken, of gebieden verstoord raken door een trauma dan nemen goed functionerende gebieden taken over. Er ontstaat een onbalans en daarmee ook meteen een conflict in de hersenen. Taken worden niet meer optimaal en efficiënt uitgevoerd. Verschillende studies laten zien dat het specifiek adresseren van de zwakke functionaliteit tot betere resultaten leidt en tot meer efficiënt gebruik van de hersenen. In de praktijk zie ik dat het specifiek stimuleren en trainen van de zwakke hersengebieden een belangrijk onderdeel is voor verder herstel.

• Het aanpakken van fysieke instabiliteit en disfunctie, ook rond de kaken, de nek en de schedel

Niet alleen worden veel pijnklachten rond de schouder, nek en het hoofd veroorzaakt doordat er onderhuidse zenuwen (sub cutane zenuwen) chronisch ontstoken raken door een trauma, ook zien we dat bewegingen van de halswervelkolom, in de houding, en rondom het hoofd chronisch raken verstoord. De foutieve beweging patronen leiden op hun beurt tot foutieve informatie stroom naar de hersenen. Meerdere studies laten zien dat het normaliseren van deze sensorische (gevoels informatie) informatiestroom (die essentieel is voor het goed functioneren van het brein), de bewegingen rond de schouders, de rompstabiliteit, de nek en zelfs rond de kaak, veel vooruitgang oplevert na ongevallen. Dit kan ik beamen, maar maak daar opnieuw de opmerking  bij dat dit niet zomaar in het wilde weg gedaan kan worden. Hoe specifieker hoe beter.

• Het gebruik van multitasking waarbij lichaam en hoofd weer leren samen te werken

Wanneer 1-6 geoptimaliseerd zijn dan kunnen cognitieve training, bijvoorbeeld, woordspelletjes of eenvoudig rekensommen aan de andere training worden toegevoegd. Neurocognitief onderzoek, functionele MRI en SPEC scans (Quantitatieve EEG is bijvoorbeeld een goed alternatief voor bijvoorbeeld peperdure Functionele MRI of SPEC scan die in Nederland niet toegankelijk zijn), kunnen gedetailleerde informatie geven over welke taken en bij behorende gebieden zijn verzwakt. Op deze manier worden de diverse verzwakte functies aan elkaar gekoppeld en herstelt  functie weer naar een hoger niveau.

• Het versterken van de energiehuishouding op cel niveau, bijvoorbeeld door zogenaamde hormesis.

Dit is een onderwerp waar op dit moment veel aandacht voor is. De energiefabriekjes op celniveau zijn zeer kwetsbaar voor de gevolgen van trauma. Na trauma en met name wanneer er neuro inflammatie optreedt dan treed er een zogenaamde “cell danger response” op. Een overlevingsreactie waarbij de zogenaamde mitochondriën (de wetenschappelijke naam van de energiefabriekjes) geen energie meer maken. Niet echt handig als je meer energie wilt hebben of van een trauma wilt herstellen. Gelukkig zijn er heel veel dingen te doen om de energie productie op gang te brengen, te herstellen en zelfs te versterken. Het je blootstellen aan lage doseringen stressoren is hier een mooi voorbeeld van. Dit wordt ook wel hormesis genoemd. Voorbeelden zijn blootstelling aan warmte (bijvoorbeeld infrarood sauna), koude (koude douche) intermittent fasting, waarbij er vanaf de avondmaaltijd bijvoorbeeld over een periode van 14-16 uur niet gegeten wordt en fysieke activiteit, zoals hoge intensiteit interval training (aangepast aan je individuele gesteldheid) mooie voorbeelden van . Ik hoor vaak van patiënten dat het consequent toepassen van het hormesis principe veel energiewinst oplevert. (Kijk vooral ook naar de energie masterclass)

• Het verminderen van reeds aanwezige auto-immuun problematiek

Dit is wellicht niet de meest voor de hand liggende manier om van je klachten af te komen na een hersenschudding, maar blijkt in de praktijk letterlijk een “life saver” te zijn wanneer je daar (ongemerkt)mee te maken hebt. (Autoimmuniteit neemt hand over hand toe in de westerse maatschappij en velen van ons zullen vroeger of later met dit fenomeen te maken krijgen. In de VS is bijvoorbeeld de voorspelling dat 10-20% van de bevolking er direct mee te maken krijgt). Uit persoonlijke ervaring weet ik dat je er meestal twintig tot dertig jaren over doet om een diagnose te krijgen. Opvallend en ook de reden waarom ik dit wil benoemen is dat bij veel van degenen die te maken hebben met postcommotionele problematiek waarbij geen progressie wordt geboekt of waarbij niets aanslaat, de reden vaak in onderliggende auto immuniteit gezocht kan worden. Er is echter een grote adder onder het gras. De meesten van ons weten niet of ze te maken hebben met auto immuun problematiek totdat ze in stadium 3 zijn beland waarbij er forse weefsel beschadiging en een leger aan problemen aanwezig is.

Hoe kom je er achter of dit bij je speelt. In de eerste plaats het gegeven dat er een of meerdere mensen in je familie die met schildklierproblemen, psoriasis, Crohns, Ulceratieve Colitis, Chronische vitamine B12, Coeliacie,  verstoring die nergens op reageert of omdat er simpelweg een diagnose auto immuniteit gegeven is.

Verder zijn er tegenwoordig voorspellende onderzoeken waarbij letterlijk twintig jaar voordat er echt sprake is van autoimmuniteit aangetoond kan worden tegen welk weefsel type je antilichamen aanmaakt (bijvoorbeeld die van Cyrex labs in de V.S.) Hoewel autoimmuniteit nooit opgelost kan worden, kan er vaak wel veel gedaan worden om de perioden van remissie langer en frequenter te maken (dit is belangrijke stof voor een ander artikel) Hoe dan ook is het belangrijk om te inventariseren of er sprake is van dit soort reeds aanwezige problematiek, wanneer er sprake is van een hersenschudding te meer wanneer je antilichamen aanmaakt tegen je eigen hersen weefsel (dit weet je niet totdat dat getest wordt, net als dat je niet weet of je erfelijk aanleg hebt om slechter te herstellen na hersenletsel)

• Het optimaliseren van de buik, brein samenwerking

Hier heb ik eerder al wat over gezegd. Heel kort samengevat kun je stellen dat optimaal herstelvermogen en hersenen afhankelijk zijn van een goed werkende maag darm systeem. Wanneer je voor je hersenschudding al te maken had met terugkerende maag darm problemen is het nu nog belangrijker om dit onderwerp aan te pakken. Niet perse door een specialist die alleen gefocust is op een zogenaamde lekkende darm (die kan bijvoorbeeld ook direct door hersenletsel veroorzaakt worden). Maag darm problemen zullen te allen tijde van Noord naar zuid, dat wil zeggen van de mond naar de darmen moeten worden aangepakt. Een maag die te weinig maagzuur produceert zal bijvoorbeeld eerst aangepakt moeten worden, zelfs wanneer er sprake is van een doorlaatbare darm wand. (kijk ook naar de “tweede brein masterclass”).

• Het gebruik van fotobiomodulatie

Of te wel het gebruik van lage intensiteit rode en infrarode therapeutische laser. Naast elektromagnetische en directe, lage voltage stroom om de hersenen te stimuleren, waarschijnlijk een van de meest veelbelovende therapeutische toepassingen waarbij de hersenen geholpen worden om beter te herstellen. Hoewel het gebruik van deze toepassingen heftig lijkt is dit in de praktijk niet zo. Er zijn letterlijk honderden onderzoeken die laten zien dat het gebruik van therapeutische laser bij hersentrauma veel voordelen biedt en het herstelproces ontegenzeggelijk meehelpt zonder nadelige gevolgen. Wat ik in de praktijk meemaak is dat een bepaalde categorie patiënten letterlijk aangeeft dat wanneer de laser gebruikt wordt het licht weer aan gaat. Laser helpt op celniveau met de energiehuishouding (het activeert bijvoorbeeld de mitochondriale functie waar we het al eerder over hadden) en heeft veel invloed op tientallen herstel processen op celniveau. Een ander voordeel van laser behandeling is dat het niet lang duurt, niet invasief is en heel specifiek! Je kunt letterlijk de zwakke hersengedeelten en netwerkdirect stimuleren. Een andere toepassing die met succes bij traumatisch hersenletsel toegepast wordt is het activeren en stimuleren van stamcellen door de bloedvaten naar het hoofd aan rood licht bloot te stellen.

Er is realistische hoop.

Hiermee besluit ik de opsomming van mijn dertig jaar durende zoektocht waarmee ik je hopelijk niet alleen veel tijd en energie bespaart heb, maar ook vernieuwde realistische hopelijk heb gegeven en heb laten zien dat je waarschijnlijk nog niet alles hebt gedaan om betere oplossingen voor de problemen na je hersenschudding te vinden.

Arjan Kuipers

N.B. Houd deze website voor nieuwe berichten in de gaten en kijk vooral ook naar de masterclasses over 1. Energie, 2. Je tweede brein,  Hoe houd ik mijn hersenen gezond en 4. Slaap 

 Gratis Zoom bespreking met Arjan - na het invullen van de Hersen en Neurotransmitter Vragenlijst

Referenties